T. YILMAZ ÖĞÜT TARAFINDAN DİLİMİZE KAZANDIRILAN BİR MOLİÉRE OYUNU: AMPHITRYON
Ceren Olpak
Günümüze kadar pek çok oyun yazarına kaynaklık eden oyun konusunu; Yunan mitolojisindeki bir mitostan alır. Alkeme’nin kendisiyle evlenme koşulunu yerine getirmek için Amphitryon’un Thebai’den ayrılmasını fırsat bilen Zeus, onun kılığına girerek Alkmene ile birlikte olur ve onu Herakles’e gebe bırakır. Thapos’u ele geçirip Alkmene’nin kardeşlerinin öcünü alabilmenin zaferiyle aynı gün Thebai’ye dönen Amphitryon ise aynı gece Alkmene’yi İphikles’e gebe bırakır. Çocukların doğumundan önce gerçeği öğrenen Amphitryon, Alkmene’yi cezalandırmak ister fakat Zeus bunu engeller.
Oyun metni günümüze ulaşamasa da Antik Yunan’da bu mitosu Euripides bir tragedya malzemesi olarak, Yeni Komedyada ise ismi bilinemeyen bir başka oyun yazarı komedi malzemesi olarak oyuna taşır. Plautus tarafından yeniden tiyatro sahnesine taşınan oyun, Shakespeare’i de etkiler. 17. yüzyılda Moliére tarafından yeniden ele alınır ve Moliére’in kurgusu; H. Von Kleist, Jean Giraudoux, Haldun Dormen gibi pek çok yazara kaynaklık ederek yeniden yorumlanır. Tarihin her döneminde tiyatro sahnesinde ilgi odağı olan bu oyun, dolantı komedisinin en yetkin örneklerinden biri olarak kabul edilmesinin yanında, Batı tiyatrosunun, kurgusunda “aldatılan eş” bulunan ilk oyunu olarak da işaretlenir. Moliére tarafından entrikaların mağduru Alkmene “Eylemler, ne olduklarına göre değil, onları gerçeklendiren kişilere göre değerlendirilir.” sözüyle korunarak sadakatinin sorgulanmasının önüne geçilir. Oyun finalinde Herakles’in doğumunun muştulanması ise, insanın yetkinleşmesine yapılan bir göndergedir. Öyle ki; mitosa göre Herakles geçmesi gereken on iki görevi başarırsa ölümsüzlüğe kavuşabilecektir.
Türkçeye T. Yılmaz Öğüt çevirisiyle yıllar sonra yeniden kazandırılan oyun, dolantı komedisinin durumların sürekli değişmesiyle kazandığı temposunu, dil kullanımıyla da destekleyerek temponun bir an bile düşmemesini sağlıyor. Çevirmen, daha önceki çalışmalarında da olduğu gibi mitolojik bilgileri dipnotlar aracılığıyla aktararak okuma zevkini çoğaltıyor.
ABONE OL