SANATIN EDİTLENMİŞ VE KIRIK AYNASI: İDEOLOJİ VE TEMSİL ÜZERİNE
Adile Alagöz
Sanat, yüzyıllardır bir “ayna” olarak tanımlanır. Gerçekliği yansıtan, topluma kendini gösteren, zamanın ruhunu kaydeden bir araç… Ancak aynanın doğasına baktığımızda, onun masum ve nötr bir yüzey olmadığını görürüz. Ayna, baktığımız açıya göre farklı gösterir; ışık, leke, buğu ya da kırıklar görüntüyü değiştirir.
Sanatın aynalığı da böyledir. Kusursuz değildir, doğrudan gerçeği yansıtmaz. Bir sanat eserine baktığımızda gördüğümüz; gerçeğin kendisi değil, sanatçının seçtiği biçimde bize sunduğu bir yansımadır. Bu yansıma, sanatçının deneyimleri, ideolojik pozisyonu, estetik tercihi ve bilinçli ya da bilinçsiz sansürleri tarafından şekillenir. Dolayısıyla sanat, yalnızcabir kayıt değil, aynı zamanda bir yorumdur. Ve her yorum, bir tür çarpıtmadır.
Guernica: Evrensel bir Çığlığın Anatomisi
Picasso’nun Guernica’sı bunun güçlü bir örneğidir. Tablo, 1937’de bombalanan küçük bir kasabanın hikâyesini anlatır gibi görünür; oysa Guernica artık bir kasaba adı olmaktan çıkmıştır. Bir Nazi subayı, Picasso’ya tabloyu göstererek sorar: “Bunu siz mi yaptınız?” Picasso’nun yanıtı keskindir: “Hayır, bu sizin eseriniz.”
Picasso, Guernica’yı sadece İspanya’daki bir bombalamanın değil, tarih boyunca yinelenen zulümlerin adı hâline getirir. Ruanda, Derry, Gazze… Mekânın adı değişir, ama resim aynı kalır. Guernica, her yer ve her zaman için geçerli bir çığlığa dönüşür. Guernica, özgül bir tarihsel anın (art süremli) ürünü olmasının yanı sıra, farklı tarihsel bağlamlarda (eş süremli) yeniden yorumlanabilme ve nihayetinde insanlık durumuna dair evrensel bir hakikati (öte süremli) temsil etme kapasitesine sahiptir. (…)
devamı için ABONE OL